Zuiderkooi / Kooi van Spang

Previous Next

Geschiedenis

In het gebied rond Oosterend hebben zover bekend twee kooien gelegen, de Noorder en de Zuiderkooi. De Zuiderkooi, ook wel de Kooi van Spang genoemd wordt voor het eerst gemeld in de brieven van Pieter van Cuijck (Brieven over Texel, 1789) en is zichtbaar op de kaart van Peereboom uit 1774.

 Hij verhaalt over zijn bezoek aan de kooi en kooiker. De kooi is tot ca. 1797 eigendom van de familie Boon. Vanaf 1616 woont de familie Boon op de boerderij ‘Dijkmanshuizen’ en vormden de kooi en de boerderij een geheel, het is niet duidelijk wanneer de familie de kooi heeft gebouwd. Rond 1797 wordt Arie Jansz. Kooger eigenaar van boerderij en kooi. Jacob Willis doet ook de eerste registraties van 1807 tot 1819 en is zeer waarschijnlijk dan ook de kooiker. Arie Kooger overlijdt op 21 oktober 1823 en boerderij en kooi gaan naar de erven. Op de eerste kadaster kaart met de aanwijzende tafel wordt het eigendom van de kooi toegeschreven aan de erven van Arie Kooger. De kadasterkaart is van 1828. 

De registratie van 1824 staat op naam van Jacob Saris, schoonzoon van Arie Kooger. Ook de latere registraties (tot 1834) staan op naam van Jacob Saris. De kooi gaat over op zijn zoon Jan Saris, die de kooi op 6 februari 1849 verkoopt aan Willem Pieterz Koning, veehouder uit Oosterend. Willem trouwt op 2 september 1852 met Grietje Pietersd. Zunderdorp.

In 1889 wordt de kooi via een veiling verkocht aan Jacob Pietersz. Koning, broer van Willem en geneesheer in de Cocksdorp. (Archief Kadaster)

Kees (Pieter Cornelis Willemsz. Koning) gaat de kooi runnen en koopt later, in 1894 voor f. 4000,00 de kooi van zijn oom  Jacob. Hij wordt voor 7/8 eigenaar het andere deel is van Neeltje Dijksen, weduwe van Pieter Eelman en moeder van Marretje Eelman. Marretje is trouwt in 1888 met Pieter Cornelis Koning. In 1904 wordt Pieter Cornelis eigenaar van de gehele kooi. Op 15 maart 1907 overlijdt Marretje en 29 mei 1908 trouwt Pieter Cornelis met Maria Catharina Kuiper.  Beide huwelijken blijven kinderloos. 

In 1943, Kees is inmiddels 85, gaat de kooi over naar Natuurmonumenten. De kooi kende behoorlijk wat achterstallig onderhoud en werd door Natuurmonumenetn ter hand genomen. In 1944 ontdekte de dochter van Jan Drijver, Ali Anna een groot veld met Zwartmoeskervel, een zeer zeldzame groente. Deze tweejarige plant heeft de smaak van selderij en alle delen van de plant zijn eetbaar.

In 2009 werd het kooihuisje gerestaureerd, mede mogelijk gemaakt door een financiele bijdrage van damesblad Libelle.

De kooi wordt momenteel onderhouden met een groep vrijwilligers en in de zomermaanden is de kooi op zaterdagen opengesteld en wordt men vakkundig ronggeleid door de vrijwilligers. De kooi was enige jaren geleden onderdeel van de Kongsi van de eendenkooi onder welke vlag een groot aantal kooien in het Waddengebied werden opgeknapt

Artikel is tot stand gekomen met medewerking van Kees Jaap Harting, Texel, kenner eendenkooien.

Kadaster/eigendomsverloop

Texel, sectie B, 4e blad, Oosterend
1127, De erven Arie Kooger
Vogelkooi

- Jacob Saris (831),
Vrijdom 1846, Verkoop 1850
- Willem Koning (2140), veehouder, Oosterend
Vereen. 1858
- Willem Pietersz Koning (2572), landman, Oosterend
Veiling 1889
- Jacob Pietersz  Koning (3835), geneesheer, de Cockdorp
Toewijzing 1896
- Pieter Cornelis Willemsz Koning (5100), veehouder, Texel
en cons. Neeltje Dijksen, wed. Pieter Eelman Azn.
1904
- Pieter Cornelis Willemsz Koning (5977), landeigenaar, Oosterend
Maria Catharina Kuiper, wed. Pieter Cornelis
Pieter Kuiper, ingenieur, Amsterdam 1/3
Arie Kooijman, arts, Amsterdam 1/3
Arnold Gerrit Biemond, scheikundige, Enschede 1/3
Scheiding 1944
- Natuurmonumenten (6047)

Registraties Jachtwet

1807, 1814, 1819
Jacob Wilkes
1824, 1829, 1834
J.J. Saris

1856 - 1877
Willem Koning
1877 - 1888
P. Corn. Koning
1888 - 1895
Willem Koning
1895 - 1944
P.C. Koning Wzn.
1955
Natuurmonumenten

                                                                                                                                                                             Zwartmoeskervel